In deze blog:
Vaststellingsovereenkomst en nieuwe baan
Word jij met ontslag bedreigd? Grote kans dat je je zorgen maakt over je toekomst. Vanwege deze onzekerheid gaan werknemers vaak meteen op zoek naar een nieuwe baan, nog voordat hun huidige arbeidsovereenkomst definitief is beëindigd. Soms gaat zo’n sollicitatieproces boven verwachting snel, en heeft de werknemer binnen no time een nieuwe baan gevonden.
Deze situatie leidt vaak weer tot hele nieuwe vragen en problemen. Werknemers vragen zich bijvoorbeeld af of ze deze informatie met hun werkgever moeten delen. Werkgevers vragen zich op hun beurt af of ze dan nog wel een beëindigingsvergoeding moeten betalen.
Beëindigingsvergoeding voor compenseren inkomensverlies
Als een werkgever de arbeidsovereenkomst van een werknemer wil beëindigen, gebeurt dat vaak via een vaststellingsovereenkomst. Daarmee wordt de arbeidsovereenkomst met wederzijds goedvinden beëindigd. Doorgaans betaalt de werkgever dan een beëindigingsvergoeding in ruil voor de beëindiging van de arbeidsovereenkomst. De werknemer kan de beëindigingsvergoeding gebruiken om nog een tijdje in zijn inkomen te voorzien, of zijn WW-uitkering aan te vullen als hij niet snel een nieuwe baan vindt.
Terugbetalingsverplichting bij concreet vooruitzicht op ander werk
Vaak is de werkgever niet bereid een hoge ontslagvergoeding te betalen als de werknemer al een nieuwe baan heeft gevonden. Soms willen werkgevers zelfs helemaal geen vergoeding meer betalen.
In veel vaststellingsovereenkomsten wordt daarom een bepaling opgenomen dat de werknemer geen recht heeft op de ontslagvergoeding als de werknemer bij het ondertekenen van de vaststellingsovereenkomst al een concreet vooruitzicht had op ander werk.
Nieuwe baan verzwijgen
Soms kiezen werknemers er daarom voor hun nieuwe baan achter te houden tijdens de onderhandelingen over hun ontslag. Dat is onverstandig. Als de werkgever hier achter komt moet de werknemer de (bruto!) beëindigingsvergoeding terugbetalen. Soms moet de werknemer daar bovenop ook nog andere kosten terugbetalen, zoals loon als hij was vrijgesteld van werk.
Wachten met ondertekenen nieuwe arbeidsovereenkomst
Andere werknemers besluiten om die reden te wachten met het ondertekenen van de nieuwe arbeidsovereenkomst totdat hun ontslag rond is. Ook dit is niet verstandig. Ook als er nog geen handtekening onder de nieuwe arbeidsovereenkomst staat, kan namelijk sprake zijn van een concreet vooruitzicht op ander werk. Hiervan is bijvoorbeeld eveneens sprake als de nieuwe werkgever al heeft uitgesproken dat hij de werknemer in dienst wil nemen, of er alleen nog wat gesteggel is over arbeidsvoorwaarden.
Algemene mededelingsplicht?
Zelfs als hierover niets in de vaststellingsovereenkomst is opgenomen, mag de werknemer het accepteren van een nieuwe baan in principe niet verzwijgen.
Als de werkgever vraagt of de werknemer al een nieuwe baan heeft, moet de werknemer daar eerlijk op antwoorden. Doet de werknemer dat niet en sluiten partijen daarna een vaststellingsovereenkomst, dan kan de werkgever zich later beroepen op dwaling of bedrog. Gevolg: de werknemer moet (vrijwel) alles terugbetalen wat hij van de werkgever heeft ontvangen.
Sommige werkgevers stellen helemaal geen vragen over het verloop van het sollicitatieproces van de werknemer. Heeft de werknemer dan óók de plicht om zijn werkgever proactief te informeren over het accepteren van een nieuwe baan? Daarover lopen de meningen in de rechtspraak uiteen. Hoewel hierop geen eenduidig antwoord bestaat, nemen de meeste rechters dit wel aan. Met andere woorden: ook als de werkgever daar niet naar vraagt, wordt in de meeste gevallen tóch van de werknemer verwacht dat hij zijn werkgever informeert over het accepteren van een nieuwe baan als de onderhandelingen over zijn ontslag nog lopen.
Starten als zelfstandig ondernemer
Voornoemde verplichting geldt ook als de werknemer concrete plannen heeft om voor zichzelf te beginnen.
Dat dit zo is blijkt uit een zaak waarover de kantonrechter in Utrecht recent uitspraak heeft gedaan (ECLI:NL:RBMNE:2023:3330). De werkgever nam na vier jaar afscheid van een van zijn werknemers. De werkgever betaalde daarvoor een beëindigingsvergoeding van € 20.031,36 bruto. In de vaststellingsovereenkomst stond dat de werknemer een boete van € 25.000,- moest betalen als achteraf zou blijken dat hij al een concreet vooruitzicht had op een arbeidsovereenkomst of betaald werk, op het moment dat hij de vaststellingsovereenkomst ondertekende.
Enkele maanden later kwam de werkgever tot de ontdekking dat de werknemer toen al vergevorderde plannen had om – samen met een paar anderen – een eigen onderneming te starten. Zo kwam aan het licht dat de werknemer zes dagen na het ondertekenen van de vaststellingsovereenkomst WhatsApp-gesprekken voerde over de naam en de locatie van de nieuw op te richten onderneming.
De kantonrechter ging er mede daarom van uit dat de werknemer ten tijde van het ondertekenen van de vaststellingsovereenkomst al een concreet vooruitzicht had op betaald werk. De voorlopige conclusie van de kantonrechter was dan ook dat de werknemer de overeengekomen boete van € 25.000,- moest betalen. De werknemer kreeg nog de gelegenheid om tegenbewijs te leveren.
Tips aan werknemer
Wil je als werknemer niet het risico lopen dat je de ontslagvergoeding achteraf moet terugbetalen, dan doe je er verstandig aan te wachten met solliciteren totdat de vaststellingsovereenkomst rond is.
Maak hierin voor jezelf een bewuste afweging. Als de maximale beëindigingsvergoeding die je kunt krijgen beperkt is, of je niet kunt rondkomen van een WW-uitkering, kun je misschien toch beter direct gaan solliciteren.
Heb je eenmaal een concreet vooruitzicht op ander werk terwijl de vaststellingsovereenkomst nog niet rond is? Vertel dit dan altijd eerlijk aan je huidige werkgever. Dit hoeft niet altijd te betekenen dat je geen beëindigingsvergoeding meer krijgt. Je kunt bijvoorbeeld aangeven dat je de nieuwe baan alleen wilt accepteren als je huidige werkgever alsnog een beëindigingsvergoeding betaalt. Dat je een nieuwe baan accepteert, betekent immers niet dat alle risico’s verdwenen zijn. Vaak geldt immers een proeftijd, en/of start je met een arbeidsovereenkomst voor bepaalde tijd. Het is niet onlogisch dat je voor het inruilen van je vaste baan (alsnog) een beëindigingsvergoeding wilt ontvangen.
Natuurlijk ben je na het sluiten van de vaststellingsovereenkomst vrij om te gaan en staan waar je wilt. Komt er daarna pas een nieuwe baan op je pad, dan heeft dit geen gevolgen voor de overeengekomen beëindigingsvergoeding.
Tips aan werkgever
Ben je met een werknemer aan het onderhandelen over de beëindiging van de arbeidsovereenkomst? Neem daarin dan altijd een bepaling op dat de beëindigingsvergoeding moet worden terugbetaald als de werknemer (een concreet vooruitzicht op) ander werk had ten tijde van het ondertekenen van de vaststellingsovereenkomst.
Maak deze afspraken zo concreet mogelijk. Verduidelijk wat jij onder ‘concreet vooruitzicht’ bestaat. Hieronder kun je bijvoorbeeld ook de situatie scharen dat aanname nog slechts afhankelijk is van een assessment.
Licht ook toe wat je bedoelt met ander werk. Hieronder valt niet alleen inkomen uit een dienstverband, maar ook uit een eigen onderneming of – als je dat afspreekt – onbetaald werk, niet-zijnde vrijwilligerswerk.
Het kan achteraf lastig zijn om te achterhalen wanneer de werknemer een concreet vooruitzicht had op ander werk. Daarom kun je ook afspreken dat de werknemer verplicht is op verzoek van de werkgever alle informatie te verstrekken op grond waarvan kan worden gecontroleerd of de werknemer zich aan de afspraken heeft gehouden.
Hulp nodig?
Hulp nodig om de afspraken goed dicht te timmeren? Neem dan contact op met Meester in Verbinding. Wij zorgen dat afspraken duidelijk worden vastgelegd.
Ga terug naar het overzicht